رفع تحریمهای بانکی ۵ ماه پس از اجرای توافق
ولی‌الله سیف در برنامه تلویزیونی نگاه یک با اشاره به آغاز یک دوره جدید برای نظام بانکی پس از رفع تحریم‌ها اظهار داشت: بانک مرکزی در دوران تحریم توانست با کنترل نوسانات نرخ ارز 52 درصد از سطح نوسانات را کاهش دهد.
وی افزود: هر زمان که توافقات عملیاتی شود رفع محدودیت‌های نظام بانکی 3 تا 5 ماه محقق خواهد شد. بنابراین اگر توافقات تا دو ماه و نیم آینده اجرا شود رفع تحریمهای نظام بانکی نهایتاً تا ژانویه عملی خواهد شد.
رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: از هم اکنون اقدامات اولیه برای ایجاد هماهنگی و رفع موانع اجرای توافقات در نظام بانکی در حال انجام است و در جلسه روز گذشته با مدیران عامل بانک‌ها ضمن تشریح دستاوردهای توافقات که ورای تصورات ما بود بانک‌ها از شرایط کشور و اقداماتی که باید بعد از توافق اجرایی شود آگاه شدیم.
وی با اشاره به راه‌اندازی کمیته‌ای در شبکه بانکی برای بررسی مشکلات تک تک بانک‌ها گفت: با توجه به اینکه قطع ارتباط بین بانک‌های داخلی و خارجی نظام بانکی را از اقدامات و شرایط جدید بین‌المللی بانکی عقب انداخته است باید اقداماتی در جهت رفع این عقب‌ماندگی‌ها در بانک‌های کشور اجرا شود و این کمیته چنین وظیفه‌ای را بر عهده دارد.
سیف در مورد پیمان‌های پولی دو جانبه بدون ذکر پیمان مشخصی، گفت: در این مدت پیمان‌های پولی متعددی منعقد کردیم و مسائل محدودکننده مبادلاتی را به حداقل رساندیم.
سیف در مورد رقم دقیق پول‌های بلوکه شده ایران گفت: به نظرم می‌رسد در این زمینه اختلاف نگاه از پول‌های بلوکه شده موجب برداشت‌های متفاوتی شد. کل دارایی‌های ارزی خارجی کشور با میزان پول‌های بلوکه شده و یا پول‌های بلوکه شده که جزو دارایی‌های بانک مرکزی است تفاوت‌های اساسی دارد.
وی ادامه داد: در قبل هم توضیح دادم که میزان دارایی‌های بلوکه شده بانک مرکزی 23 میلیارد دلار است و به علاوه بر 6 یا 7 میلیارد دلار دارایی متعلق به دولت است که از محل صادرات نفت حاصل شده است.
* پول‌های بلوکه شده شرکت‌های دولتی و خصوصی زیر یک میلیارد دلار
رئیس کل بانک مرکزی در خصوص برخی حدس و گمان‌ها در مورد ارقام پول‌های بلوکه شده گفت: اینکه برخی با حدس و گمان اعداد و ارقام را اعلام می‌کنند برای بنده هم جای تعجب دارد. ممکن است یک شرکت دولتی یا خصوصی در خارج از کشور پول داشته باشد که رقم دقیق آن در اختیار بانک مرکزی نیست،ما دو ماه قبل بخشنامه‌ای به همه شرکت‌ها ارسال کردیم که رقم دقیق دارایی‌های خارجی که بلوکه شده است را اعلام کنند. رقم پول‌های بلوکه شده بخش غیردولتی و شرکت‌های دولتی زیر یک میلیارد دلار است.
سیف افزود: 22 میلیارد دلار از دارایی‌های بانک مرکزی به عنوان وثیقه تسهیلات (فاینانس) در چین سپرده‌گذاری شده که به آن سود هم تعلق می‌گیرد و 25 میلیارد دلار در شرکت نیکو (شرکت نفتی دولتی) سرمایه‌گذاری شده و همچنین 15 میلیارد دلار نزد بانک‌های ایرانی سپرده‌گذاری شده است.
وی در خصوص فاینانس چین گفت: این 22 میلیارد دلار ظاهرش فاینانس است چرا که در قراردادهای فاینانس حداکثر معادل 15 درصد رقم فاینانس سپرده‌گذاری می‌شود اما به دلیل شرایط تحریم معادل 100 درصد فاینانس سپرده‌گذاری شد که البته در دوره گذشته قرارداد آن منعقد شده است.
رئیس کل بانک مرکزی در خصوص رقم 150 میلیارد دلاری که رئیس جمهور آمریکا گفته است، اظهار داشت: این رقم هیچ مبنایی برای صحت آن وجود ندارد و به نظر می‌رسد از روی عدم احساس مسئولیت و شبهه‌افکنی بوده است.
معادل 23 میلیارد دلار قبلا به دولت ریال داده شده است
سیف در پاسخ به این سؤال که آیا معادل 23 میلیارد دلار پول‌های بلوکه شده که متعلق به بانک مرکزی ریال به دولت پرداخت شده است؟ چرا که مدتی پیش این مطلب اعلام شد که معادل ریالی آن به دولت داده نشده است، گفت: بله، معادل ریالی 23 میلیارد دلار قبلاً به حساب خزانه واریز شده و استفاده از این پول دیگر نقدینگی جدید ایجاد نمی‌کند، در واقع این پول متعلق به بانک مرکزی است و استفاده از آن دو مرتبه نقدینگی با پایه پولی افزایش نخواهد یافت.
وی تصریح کرد: از رقم 6 تا 7 میلیارد دلاری که درآمد نفت است 30 درصد آن به حساب صندوق توسعه ملی نزد بانک مرکزی و 54.5 درصد به حساب خزانه باید واریز شود.
رئیس کل بانک مرکزی گفت: اقتصاد ما ظرفیت جذب سرمایه‌گذاری خارجی زیادی دارد نباید تنها بر دارایی‌های خارجی کشور متمرکز شویم. هیأت‌های مختلفی برای مذاکره توسط سرمایه‌گذاری به ایران می‌آیند و به نظر می‌رسد اقتصاد ما ظرفیت 200 تا 300 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری را داشته باشد.
رئیس کل بانک مرکزی درباره اقدامات این بانک در صورت بازگشت تحریم‌ها گفت: در این دوره ما یک تجربه موفق را پشت‌سر گذاشتیم و نظام بانکی با وجود محدودیت و تحریم توانست نیازهای مالی کشور را تأمین کند و ثبات نرخ‌ها در دو سال اخیر بسیار افزایش یافت.
وی با اشاره به کاهش نرخ تورم گفت: تورم میانگین از 40 درصد به 15.6 درصد رسید و این دستاورد بزرگی است.
سیف اصول اقتصاد مقاومتی را یکی از وظایف بانک مرکزی عنوان کرد و گفت: ایجاد ثبات و آرامش در بازارها و ایجاد شرایط مناسب برای فعال اقتصادی توان بیشتری به ما برای مقابله با تحریم‌ها داده است.
دو دلیل عدم بروز شوک اقتصادی بعد از توافق هسته‌ای
وی با اشاره به سابقه ذهنی مردم از شوک‌های اقتصادی گفت: بعد از صدور قطعنامه 598 به یکباره اقتصاد با شوک مواجه شد اما این توافق شوکی ایجاد نکرد چرا که جامعه از اخبار و روند پیشرفت مذاکرات آگاهی داشتند و از طرف دیگر ثبات در بازار وجود داشت که توانست تعادل در عرضه و تقاضا را به وجود بیاورد.
قرار نیست هر چه ارز داریم به بازار عرضه کنیم
سیف در پاسخ به این سؤال که گفته می‌شود بانک مرکزی به این دلیل رقم واقعی دارایی‌های خارجی خود را اعلام نمی‌کند که زمینه کاهش نرخ ارز فراهم نشود، گفت: فکر نمی‌کنم یک مسئول به خود اجازه بدهد که با چنین دلیل غیرکارشناسی دروغ بگوید. اگر چنین حرفی هم بیان شود نمی‌تواند تأثیرگذار باشد چرا که قرار نیست هر میزان ارزی که بانک مرکزی در اختیار دارد را به بازار عرضه کند.
وی با اشاره به اثر منفی این اقدام در فضای اقتصادی گفت: تشدید واردات یکی از اثرات عرضه زیاد ارز به بازار است و ما نمی‌خواهیم فقط واردکننده باشیم و همانطور که در مذاکرات هم مورد تأکید قرار گرفت هدف ایران تولید و صادرات است.
مذاکره آلمانی‌ها برای همکاری‌های بانکی با ایران
رئیس کل بانک مرکزی در خصوص همکاری و فعالیت مشترک با کشورهای اروپایی گفت: با آلمان برای همکاری مشترک مذاکراتی شد و برخی بانک‌های آلمانی به دنبال افتتاح شعبه در سرزمین اصلی و منطقه آزاد هستند. طبق قانون بانک خارجی می‌تواند در سرزمین اصلی بانک تأسیس کند به شرطی که 60 درصد سهام متعلق به اشخاص حقیقی ایرانی و 40 درصد خارجی باشد اما در مناطق آزاد تا 100 درصد می‌تواند سهام خارجی باشد.
بانک مرکزی نرخی برای ارز تعیین نمی‌کند/ هدف ما جلوگیری از نوسان شدید است
سیف در خصوص نرخ واقعی ارز و اینکه بر اساس محاسبات بانک مرکزی قیمت واقعی ارز چقدر است، گفت: بانک مرکزی نرخی برای ارز تعیین نمی‌کند بلکه نرخ در بازار شکل می‌گیرد و بانک مرکزی تنها تلاش می‌کند از نوسانات شدید ارز جلوگیری کند.
وی ادامه داد: نرخ قابل اتکا بازار است که عرضه و تقاضا به خریدار و فروشنده در آن فعال هستند. در همین رابطه برای ساماندهی بازار ارز سایت سنا نرخ ارزی که در بازار به فروش رسیده است را معدل‌گیری کرده و ساعت به ساعت منتشر می‌کند و در پایان هر روز هم متوسط قیمت را درج می‌کند.
احتمال ممنوعیت درج نرخ ارز در سایت‌ها
رئیس کل بانک مرکزی گفت: سایت‌هایی که هر کدام به تنهایی نرخ ارز را درج می‌کنند ممکن است در آینده بانک مرکزی از انتشار قیمت در آن سایت‌ها جلوگیری کند زیرا معنا ندارد چندین نرخ مختلف برای نرخ ارز در سایت‌ها منتشر شود البته هر صرافی می‌تواند برای خود نرخی را تعیین کند و در نرخ‌گذاری محدودیت ندارند اما مکلف است معامله را بر اساس آن نرخ انجام دهند و در زمانی که قصد فروش و یا خرید ندارد باید روی تابلوی خود آن را اعلام کند.
نرخ واقعی ارز نرخ معامله شده در بازار است
سیف درباره برخی تحلیل‌ها مبنی بر اینکه نرخ واقعی ارز بسیار بیشتر از رقم فعلی است، اظهار داشت: اگر این نرخ واقعی نیست چه نرخی واقعی است؟ نرخ واقعی نرخ معاملاتی است و ما بر اساس سامانه سنا نرخ‌ها را معدل‌گیری کرده و اعلام می‌کنیم. نرخ واقعی و مناسب برای اقتصاد نرخی است که در آن بتوان به تولید مناسب، صادرات و اشتغال پایدار رسید چرا که نرخ غلط ارز ممکن است به این اهداف و برنامه‌ها لطمه بزند.
یکسان‌سازی نرخ ارز، 5 تا 6 ماه بعد از اجرای توافقات
وی ادامه داد: چند نرخی بودن ارز یکی از مشکلات است و ما 5 تا 6 ماه بعد از اجرای توافق می‌توانیم به نرخ واحد ارز برسیم. اینکه این دوره زمانی را می‌گویم به این دلیل است که اگر ارتباطات کارگزاری بانکی وجود نداشته باشد و در فرایند نقل و انتقال و مبادلات تأخیر وجود داشته باشد به نرخ واحد ارز خدشه وارد خواهد شد.
رئیس کل بانک مرکزی در پاسخ به این سؤال که چرا بانک مرکزی نرخ رسمی را به نرخ آزاد ارز نزدیک می‌کند و این حرکت معکوس نیست، گفت: نرخ ارز بر اساس مؤلفه‌های اقتصادی تعیین می‌شود و رویکرد بانک مرکزی در این زمینه تنها جلوگیری از نوسان شدید قیمت‌ها است. در صورتی که نرخ ارز واحد شود باز هم ثابت نخواهد بود بلکه در چارچوب نظام شناور مدیریت شده کنترل خواهد شد.
سیف در پاسخ به این پرسش که آیا بانک مرکزی می‌تواند در برابر تقاضای زیاد دریافت ارز از ناحیه دولت و بخش خصوصی مقاومت کند، گفت: مجموعه اقتصادی دولت از وحدت رویه برخوردار است و شخص رئیس جمهور پشتوانه قوی برای اجرای اهداف اقتصادی است و اگر حمایت‌های ایشان نبود دستاوردهای دو سال اخیر در بانک مرکزی عملی نمی‌شد.
وی در خصوص برنامه بانک مرکزی برای کمک به تولید گفت: سال گذشته در حالی که پیش‌بینی اولیه از پرداخت تسهیلات 280 هزار میلیارد تومان بود، 340 هزار میلیارد تومان (44 درصد رشد) تسهیلات پرداخت شد و به همین دلیل رشد اقتصادی در 4 فصل سال گذشته مثبت شد.
رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: اولویت پرداخت تسهیلات در سال گذشته سرمایه در گردش بود و به همین دلیل سهم آن از 54 درصد در سال 92 به 61 درصد در سال 93 رسید.
88 درصد از تأمین مالی اقتصاد کشور از طریق نظام بانکی انجام می‌شود
سیف با اشاره به بانک‌محور بودن اقتصاد ایران افزود: 88 درصد از تأمین مالی اقتصاد کشور از طریق نظام بانکی انجام می‌شود در حالی که در اقتصادهای پیشرفته سهم بازار سرمایه بسیار زیاد است. معمولاً در اقتصادهای توسعه‌یافته بانک‌ها، بنگاه‌های کوچک متوسط را تأمین مالی می‌کنند و اغلب تسهیلات پرداختی در قالب سرمایه در گردش است و بازار سرمایه بنگاه‌های بزرگ و سرمایه‌گذاری‌های جدید را پوشش می‌دهد.
سهم نظام بانکی از تامین مالی باید به 60 تا 55 درصد کاهش یابد
وی تصریح کرد: در سال‌های اخیر با نهادسازی و ابزارسازی بازار سرمایه نقش بیشتری در تأمین مالی ایفا کرده اما ظرفیت بازار سرمایه همچنان بسیار بیشتر از این‌هاست. در صورتی که بازار سرمایه بتواند به سهم 40 تا 45 درصدی برسد نظام بانکی می‌تواند بنگاه‌های کوچک متوسط را به خوبی تأمین مالی کرده و دسترسی سخت آنها به منابع بانکی کاهش می‌یابد. امیدواریم به تدریج سهم نظام بانکی از تأمین مالی به 60 تا 55 درصد کاهش یابد.
کاهش نسبت مطالبات معوق به 12.1 درصد/ معوقات 90 هزار میلیارد تومان
رئیس کل بانک مرکزی در بخش دیگری از این گفت‌وگو در مورد حجم معوقات نظام بانکی و اقدامات انجام گرفته برای حصول مطالبات گفت: تصمیمات خوبی در ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی گرفته شد که یکی از آنها ایجاد کارگروهی در بانک مرکزی برای وصول مطالبات معوق بود.
وی افزود: از زمان آغاز به کار این کارگروه حرکت خوبی در نظام بانکی به وجود آمده و در نتیجه نسبت معوقات را از 14.1 درصد به 12.1 درصد در پایان سال گذشته رسانده است و هم اکنون میزان معوقات نظام بانکی حدود 90 هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.
فروش بنگاه مازاد بانک‌ها در مدت سه سال
سیف همچنین به بحث بنگاه‌داری و املاک بانک‌ها اشاره کرد و گفت: در زمانبندی که انجام شده در دوره 3 ساله بانک‌ها باید بنگاه‌های مازاد خود را بفروشند که البته به دلیل مشکلات ایجاد شده در بازار سرمایه باید با تحمل بیشتری این عرضه‌ها انجام شود. برای فروش املاک هم 5 سال فرصت داده‌ایم و برای رصد اجرای آیین‌نامه بانک مرکزی بانک‌ها هر ماه گزارش عملکرد به بانک مرکزی می‌دهند.
برخلاف عرضه و تقاضای تسهیلات نرخ تعیین نمی‌کنیم
رئیس کل بانک مرکزی در مورد نرخ سود بالای بانک‌ها و فاصله زیاد آن با نرخ تورم گفت: دلیل اصلی این مسئله ساختار ترازنامه بانک‌ها مربوط می‌شود چرا که بخشی از دارایی‌های بانک‌ها به دلیل معوق شدن و بدهی دولت و ملکی بودن سوددهی ندارد به همین دلیل سود بانک به بخشی از منابع محدود می‌شود.
وی با بیان اینکه ما نمی‌خواهیم در مسیر خلاف عرضه و تقاضا حرکت کنیم، افزود: ممکن است در شورا نرخی را مصوب کنیم اما به دلیل مؤسسات غیرمجاز انحراف در نرخ ایجاد شود که البته بانک مرکزی برای برخورد با مؤسسات عزم جدی دارد.
پرونده چند بانک متخلف نرخ سود به هیات انتظامی بانک‌ها
سیف در خصوص ترفند برخی بانک‌ها برای جبران کاهش نرخ سود گفت: فکر نکنید بانک مرکزی این موارد را نمی‌داند. بانک‌هایی که نرخ سود را دور می‌زنند پرونده آنها به هیأت انتظامی بانک‌ها رفته و به نحوی با آنها برخورد می‌شود که در نهایت به زیان آنها تمام شود.
ورود بانک مرکزی به صورت‌های مالی بانک‌ها
رئیس کل بانک مرکزی یکی از اقدامات جدید این بانک را ورود به صورت‌های مالی بانک‌ها عنوان کرد و گفت: بررسی صورت‌های مالی بانک‌ها قبل از تشکیل جلسه با بانک مرکزی امضا نمی‌شود و ما کفایت نسبی ذخایر مطالبات مشکوک‌الوصول برای اطمینان از سود و همچنین نحوه تقسیم سود بین سپرده‌گذار و سهامدار را بررسی می‌کنیم. این کار برای اولین بار در نظام بانکی انجام می‌شود و سازمان حسابرسی هم در حوزه بانک‌های دولتی و بر اساس صورت‌های مالی آنها با ما همکاری می‌کنند.
به گفته وی این کار با انضباط جلو می‌رود و تا 4 سال آینده صورت‌های مالی بانک‌ها را به بنیان مستحکمی تبدیل خواهد کرد.
تعیین مالیات بر سود سپرد‌گذاری در موسسات غیرمجاز
سیف در پاسخ به این سؤال که برخی بانک‌ها که مشکلات مالی شدیدی دارند و به سطح ورشکستگی رسیده‌اند بخش زیادی از سپرده‌های خود را در مؤسسات غیرمجاز سپرده‌گذاری کرده و سود بیشتری دریافت می‌کنند، آیا بانک مرکزی با آنها برخورد خواهد کرد؟ گفت: وضعیت برخی بانک‌ها را ورشکسته تلقی نمی‌کنم اما ضعف مالی جدی دارند. در یک هماهنگی با سازمان مالیاتی سود سپرده بانک یا افرادی که از مؤسسات غیرمجاز دریافت می‌کنند مشمول مالیات خواهد شد.
رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: یکی دیگر از محدودیت‌هایی که بانک مرکزی ایجاد کرد عدم ارتباط مالی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری دارای مجوز با مؤسسات غیرمجاز بود به طوری که هیچ مؤسسه و بانک دارای مجوز حق ارائه سرویس و یا دریافت سرویس و خدمات را از مراکز غیرمجاز را ندارد.
هماهنگی با شورای عالی امنیت ملی برای برخورد فیزیکی با موسسات غیرمجاز
وی در پاسخ به این سؤال که آیا به صورت میدانی بانک مرکزی با مؤسسات غیرمجاز برخورد نخواهد کرد، گفت: اگر منظور این باشد که به صورت فیزیکی برخورد شود با هماهنگی که با نیروی انتظامی انجام شده و گزارشی که به شورای عالی امنیت ملی ارائه و به تأیید رسیده است برای برخورد فیزیکی هم برنامه‌ریزی شده است.
سیف تصریح کرد: یکی از وظایف بانک مرکزی صیانت از سپرده‌های مردم است بنابراین مؤسسات غیرمجاز که هیچ نظارتی بر روی آنها نیست در دایره صیانت بانک مرکزی قرار ندارند و ممکن است مخاطراتی برای سپرده‌های مردم ایجاد شود.
رئیس کل بانک مرکزی در مورد لیزینگ‌ها گفت: اسامی لیزینگ‌های مجاز در سایت بانک مرکزی هستند و به مردم توصیه می‌کنیم اگر به لیزینگی مراجعه می‌کنند قبل از آن نام آن را در سایت بانک مرکزی مشاهده کنند. در صورتی که لیزینگی مجاز مشکلی داشته باشند بانک مرکزی از مشتریان آن حمایت خواهد کرد.
وی افزود: از مردم تقاضا می‌کنیم اگر موارد تخلفی مشاهده می‌کنند به واحد ارتباط مردمی بانک مرکزی اطلاع دهند.
* 30 میلیون حساب جعلی راکد شد؛ 8 میلیون دیگر بزودی
سیف در مورد حساب‌های جعلی گفت: شورای عالی مبارزه با پولشویی ضوابطی را مصوب کرده و اطلاعاتی را که اخیراً گرفته‌ایم نشان می‌دهد از بین 300 میلیون حساب 38 میلیون حساب وجود داشته که شماره شناسه و کد ملی آن تطابق نداشتند. از این 38 میلیون 30 میلیون حساب راکد است و 8 میلیون هم در حال راکد شدن. راکد شدن حساب به این معنی است که عملیات مالی در آن حساب متوقف می‌شود تا شناسه با کد ملی تطبیق یابد.
* انتظار نداشتیم برای وام 80 میلیون تومانی صف تشکیل شود
رئیس کل بانک مرکزی در مورد وام مسکن 60 تا 80 میلیون تومان مسکن گفت: وام 80 میلیون تومانی برای خانه اولی‌هاست که تقاضا برای آن روند خوبی دارد. البته برخی انتظار داشتند که برای این وام صف درست شود اما ما اینگونه فکر نمی‌کردیم و معتقدیم این وام بخشی از نیازها را تأمین می‌کند.
وی در مورد وام 60 میلیون تومانی مسکن گفت: ما به بانک‌ها اجازه نمی‌دهیم از منابع بانک مرکزی برای پرداخت تسهیلات استفاده کنند و به همین دلیل بانک باید تسهیلات خرید مسکن را از منابع خود تخصیص دهد. هم اکنون برخی بانک‌ها برای وام 60 میلیون تومانی اقداماتی را شروع کرده‌اند.
سیف در پاسخ به این سؤال که راهکار خانه‌دار شدن مردم چیست، گفت: برای اینکه مردم بتوانند با وام مسکن صاحب خانه شوند بهتر است یارانه‌ای در بودجه برای تسهیلات خرید مسکن در نظر گرفته شود.
منبع:فارس
