جزئيات مربوط به هر يك از سامانة هاي پرداخت كشور
گسترش و ترویج پرداخت الکترونیکی مستلزم نصب، راه اندازی، آموزش و نگهداری پایانه‌های فروش (POS) به صورت گسترده در محل‌های فروش کالا و خدمات و همچنین راه اندازی امکانات نرم‌افزاری برای پرداخت از طریق اینترنت و موبایل است.
زیرساخت کلید عمومی (PKI) مجموعه اي از سخت افزار، نرم افزار، افراد، روشها و سیاست ها و رویه هایی است که جهت صدور، مدیریت، استفاده، ذخیره و ابطال گواهی هاي دیجیتال مورد استفاده قرار می گیرند.
این زیرساخت اصولا جهت پشتیبانی و ایمن سازي اطلاعاتی ایجاد گردیده که در شبکه هاي ناامن مبادله می گردند.
با توجه به اينکه در سال‌هاي اخير بخش عمده‌اي از تعاملات مالي، مربوط به پرداختهاي انجام شده در خصوص خريد كالا و خدمات با مبالغ ريز صورت مي‌پذيرد، لزوم ايجاد نظامي كه بتواند بصورت فراگير در پرداختهاي ريز مورد استفاده قرار گرفته و در تعاملات جايگزين وجه نقد گرديده و از ميزان استهلاك اسكناس و مسكوك به ميزان بسيار بالائي بکاهد، مسجل شده است.
سيستم سحاب جهت انتقال وجوه آنلاين بين حساب‌هاي متصل به يك كارت به حساب پيش‌فرض متصل به كارت ديگر، بر بستر شبكه شتاب شكل گرفته است. اين خدمت از سال 1385 آغاز شده است و اكنون از طريق دستگاه‌هاي خودپرداز، درگاه‌هاي اينترنت و شعب بانكها، در كليه بانكهاي عضو شتاب ارائه مي‌گردد. مشتريان شبكه بانكي از اين خدمات به دليل انعكاس لحظه‌اي نقل و انتقال وجوه در حساب‌ها و اطمينان از كاركرد سيستم و در دسترس بودن ابزار مختلف در خارج از شعب بانكها استقبال بسيار خوبي كرده‌اند.
سامانة تسويه ناخالص آني (ساتنا) براي دو هدف اصلي از آذرماه سال 1385 راه اندازي شده است:
1- تسويه مبادلات بين بانكها
2-انتقال وجه فوري بين حساب‌هاي مشتريان در دو بانك مختلف
با عنايت به لزوم ساماندهي پايانه‌هاي فروش الكترونيكي در نظام بانكي كشور، نظارت دقيق و همه‌جانبه بر عمليات بانكي انجام شده از طريق پايانه‌هاي فروش و حصول اطمينان از رعايت استانداردها و ضوابط، تطبيق عمليات پرداخت الكترونيكي با ضوابط مبارزه با پولشويي، كاربري بهينة سرمايه‌گذاري‌هاي انجام شده، افزايش سطح پوشش پايانه‌هاي فروش به منظور تعميق پرداختهاي الكترونيكي، پرهيز از اقدامات بازارشكنانه و تقويت مشاركت واقعي بخش خصوصي در توسعه و راهبري شبكة پرداخت كشور، در چارچوب مصوبة شوراي پول و اعتبار و مقارن با فرا رسيدن دهة مبارك فجر 1390، شبكة الكترونيكي پرداخت كارتي (شاپرك) ايجاد گرديد.
در سال‌های اخير با كاهش نسبت ارزش واقعی به ارزش اسمی اسكناس و مسكوك در ايران، سهم ابزار اخير در حجم پول كاهش قابل توجهی داشته و جای خود را به پرداخت‌های مبتنی بر انواع چك، خصوصاً چك‌های مسافرتی و تضمينی، داده است. معرفی ابزارهای نوين پرداخت الكترونيك به سال 1370 و آغاز به كار خدمت عابربانك سپه بازمی‌گردد كه اولين نمونه از كارت‌ها را با قابليت برداشت از پايانه‌های خودپرداز در اختيار مشتريان شبكه بانكی قرار داد. در طول سال‌های گذشته اكثريت قريب به اتفاق بانك‌های كشور خدمات كارت برداشت را برای مشتريان خود ارايه كرده‌اند كه بهره‌گيری از خدمات مزبور عمدتاً با هدف توسعه كاربری باجه‌های الكترونيك به جای باجه‌های شعب و تحويل نقد به مشتريان بوده است.
پاياپاي الكترونيك (پايا) زيرساخت اصلي مبادلات پولي بين بانكي حسابي انبوه به شمار آمده و ستون فقرات حواله‌هاو انتقال وجه بين بانكي را در كشور تشكيل مي‌دهد. «پايا» به گونه‌اي طراحي شده كه مي‌تواند دستور پرداختهاي متعدد را از طرف بانكها دريافت، پردازش و براي انجام به بانكهاي مقصد ارسال نمايد. متناظراً بانكها نيز مي‌توانند دستور پرداختهاي مشتريان خود را به صورت انفرادي يا انبوه دريافت و براي پاياپاي و انجام در بانكهاي مقصد به «پايا» ارسال كنند. سامانة پاياپاي الكترونيك در درون خود داراي دو هستة جداگانة «انتقال اعتبار» و «برداشت مستقيم» است كه ارايه خدمات ارزش‌افزوده را براي بانكها ميسر مي‌سازند.
بیشتر بخوانید
شبكة تبادل اطلاعات بين بانكي (شتاب) از سال 1381 با هدف يكپارچه كردن و به هم پيوست سامانه هاي كارت تمامي بانكهاي كشور آغاز به كار كرد. در حال حاضر مركز «شتاب» به عنوان سوئيچ ملي كارت بانك در كشور ايفاي نقش نموده و تمام بانكهاي كشور در آن عضويت دارند.
سامانه تسويه اوراق بهادار الكترونيكي (تابا) به عنوان زيرساخت انتشار و تسويه انواع اوراق بهادار الكترونيكي به عنوان يكي از اركان طرح نظام جامع پرداخت در سال 1388 راه اندازي خواهد شد.